Zdarza się, że kot, którego przyjęliśmy pod swój dach nie jest do końca oswojony. Bywa tak w przypadku zwierząt wziętych ze schroniska lub z ulicy. Co robić, gdy zamiast przyjaźnie nastawionego do człowieka, mruczącego przytulaka mamy pod opieką dzikusa, przestraszonego, prychającego i wystawiającego pazury lub lękliwego, chowającego się przez cały dzień w kanapie czy za szafą i nietowarzyskiego. Należy wówczas podjąć próbę przekonania kota, że nie musi się nas bać.
Nieufnego dzikusa można oswoić, jednak wymaga to czasu i cierpliwości z naszej strony. Łatwiej będzie przekonać do siebie małego kociaka niż dorosłe zwierzę. Początkowo nie powinno się zwierzęcia zmuszać do pieszczot czy zabiegów pielęgnacyjnych. Lepiej zostawić kota w spokoju, aby poznał nowe terytorium i przyzwyczaił się trochę do nowych warunków. Nie należy na niego krzyczeć, jeśli zachowuje się agresywnie, niszczy meble lub np. nie załatwia swoich potrzeb w kuwecie. W żadnym wypadku nie wolno zwierzęcia bić ani w żaden sposób karać.
Bardzo ważne jest, aby zachowywać się spokojnie. Nie należy krzyczeć, biegać, próbować kota złapać na siłę. Takie postępowanie może pogłębić stres zwierzęcia, a w konsekwencji uniemożliwi nawiązanie z nim kontaktu. Kot stanie się jeszcze bardziej bojaźliwy i nerwowy. Jeśli w domu są dzieci (z natury bardzo żywiołowe i hałaśliwe) powinniśmy wytłumaczyć im, że kot nie jest zabawką i nie można go straszyć, na siłę wyciągać z bezpiecznej kryjówki ani głośno zachowywać się w jego obecności.
Gdy kot oswoi się trochę z nową sytuacją, możemy spróbować zacząć nawiązywać z nim bardziej bezpośredni kontakt. Czasami sprawdza się „przekupienie” zwierzęcia jakimś przysmakiem. Jeśli nasza ręka będzie się kojarzyć z dobrym jedzeniem, jest szansa, że zwierzak stopniowo coraz mniej będzie się nas bał. Oczywiście nie zmuszamy kota, aby od razu wziął przysmak wprost z naszej dłoni.
Na początku musimy zachować pewną odległość, którą stopniowo możemy zmniejszać. Należy obserwować reakcje kota na zmniejszenie dystansu. W pewnym momencie kot powinien sam zjeść przysmak z naszej ręki, a wtedy możemy podjąć ostrożną próbę pogłaskania go. Jeśli próba się powiedzie (kot nie rzuci się do ucieczki), od tej chwili możemy głaskać go już coraz częściej. Z czasem zrozumie on, że nie chcemy zrobić mu krzywdy.
Małe kocięta można oswajać też inną metodą. Wielu opiekunów kotów twierdzi, że metoda ta jest skuteczna w przypadku maluchów. Otóż, gdy minie pierwszy stres zwierzątka i ośmieli się ono na tyle, że samo wyjdzie z ukrycia, możemy bez względu na protesty wziąć maluszka na kolana i zacząć go głaskać. Młody kociak mimo początkowego strachu, po chwili powinien odruchowo rozluźnić mięśnie i uspokoić się. Nasze pieszczoty będą mu przypominały dotyk matki. Sesje głaskania powtarzamy jak najczęściej. Oczywiście, jeśli kociak wyraźnie ma dość naszych pieszczot, dajmy mu na jakiś czas spokój.
Kociaka można też skusić zabawą. Maluchy uwielbiają się bawić, dlatego warto zaopatrzyć się w różne zabawki – najlepiej do tego celu nadają się piórka na patyku, wędki i inne zabawki, które pozwalają na zachowanie odpowiedniej odległości. W ferworze zabawy kociak nie zauważy nawet, że zaczyna czuć się coraz pewniej i bezpieczniej. U kociąt łatwiej rozpocząć proces socjalizacji, gdyż ich lęk nie jest jeszcze zbyt mocno utrwalony. Jeśli będziemy stopniowo i łagodnie oswajać kociątko, nie powinno być problemu z szybką jego socjalizacją.
Niestety, niektóre koty przez całe życie pozostają nieco lękliwe. Dotyczy to tych osobników, które mają złe doświadczenia z ludźmi lub które zbyt szybko utraciły matkę. U wielu zbyt wcześnie osieroconych kotów mogą wystąpić zachowania takie, jak wylizywanie czy ssanie sierści, ssanie koca lub ubrań, intensywne udeptywanie łapkami podłoża.
Aby zredukować stres zwierzęcia w nowym otoczeniu, można też zastosować specjalny preparat z kocimi feromonami twarzowymi. Ma on postać wtyczki, którą włącza się do kontaktu, a wtedy feromony zaczynają rozprzestrzeniać się w powietrzu. Środek taki działa uspokajająco i kojąco na zwierzę.
Pamiętajmy, że należy bardzo pilnować, aby nasz dzikus jadł i pił. Miski powinny być ustawione w takim miejscu, żeby zwierzę mogło spokojnie spożywać posiłki. Nawet dwudniowa głodówka może skończyć się dla zwierzęcia bardzo poważnymi problemami zdrowotnymi. Jeśli zauważymy, że kot nie je i nie pije, skontaktujmy się z lekarzem weterynarii.